مقاله علمی آناتومی ناخن و بیماریهای آن_ دکتر نادر بهروان_ Nail anatomy and its diseases

                    

 

آناتومی ناخن و بیماریهای آن   Nail anatomy and its diseases

 

جسم ناخن   (Nail Body)

           قسمتی از ناخن که قابل دیدن است.

ریشه ناخن  (Nail Root)

           قسمتی از ناخن که در زیر پوسیت پنهان است.

بستر ناخن (Nail Bed)

           قسمتی ازپوست (طبقه مالپیگی) که ناخن روی آن سوار است.

قالب    (Matrix)

           قسمتی از بستر ناخن که زیر ریشه ناخن قرار گرفته و باعث رویش و زایش ناخن می شود

چین ناخن (Nail Fold)

           در طرفین ناخن ، چین پوستی قرار دارد.

ماهک (Lunula)

           در قسمت خلفی جسم ناخن هلال سفید رنگی وجود دارد که ماهک نام دارد.

کوتیکول (Cuticle)

             در عقب ماهک ، قسمتی از پوست به شکل هلال وجود دارد که کوتیکول گفته می شود.

 

 

ناخن انگشتان دست 29/1 – 5/0 میلی متر در هفته رشد میکند.

5/5 ماه طول میکشد تا ناخن دست از ماتریکس تا لبه آزاد انتهای ناخن رشد کند.

این درست برای ناخن پا 18 - 12 ماه طول میکشد .

افزایش سن وضعیف شدن گردش خون سرعت رشد ناخن را کاهش میدهد.

لایه کراتینی چین ناخنی پروگزیمال تا روی صفحه پروگزیمال صفحه ناخن امتداد یافته و کوتیکول یا بشره را میسازد.

ماتریکس:

لونولا (نیمه ماه سفید رنگ یا ماهک) که از ورای صفحه ناخن دیده میشود قسمت دیستال ماتریکس ناخن است.

 

 

عفونت های ناخن Paronychia (nail infection)

 

عفونت باکتریایی پروگزیمال چین های ناخن گفته میشود.

به عفونت باکتریال آن Pyonychia میگویند.

چون شایعترین علت پارونیشیا ، عفونت باکتریال است

معمولا به آن Paronychia میگویند.

علائم التهاب   درد ، تورم ، قرمزی ، گرمی

 

علت

       باکتریال ( استافیلوکوک طلایی - استرپتوکوک گروه A)

       ویروسی قارچی  التهابی   تروما   دستکاری کندن گوشه ناخن

      پرداخت یا شکل دادن ناخن (Manicuring)

 

درمان پارونیشیا

1- پرهیز از شست و شو و تماس مکرر با آب

2- در صورت لزوم داروی ضد درد خوراکی

3- اگر عفونت سطحی و در مراخل اولیه باشد

     آنتی بیوتیک خوراکی مثل Cephalexin   یا Erythromycin   به مدت 10 – 7 روز

4- اگر عفونت سطحی همراه با تموج یا تجمع چرک شد

     پس از تجویز اولین دوز آنتی بیوتیک و ضد عفونی کردن اقدام به تخلیه میکنیم.

5- با انتهای تیز تخلیه کمدون یا لبه کند تیغ جراحی

     چین ناخن و صفحه ناخن را از هم جدا میکنیم تا چرک تخلیه گردد.

7- اگر عفونت عمقی و شدید باشد باید انسیزیون و درناژ عمقی همراه با آنتی

 

 

اونیکولیز Onycholysis

 

جدا شدن بستر ناخن از صفحه ناخن میباشد.

به آن Plummer’s nail هم گفته میشود.

جداشدگی از انتهای دسیتال ناخن شروع شد و به آهستگی به طرف قسمت پروزیگمال ناخن گسترش میابد.

قسمت غیر چسبیده به رنگ سفید ، زرد یا سبز است.

معمولا یک ناخن گرفتار است

اگر همه ناخن ها گرفتار باشند باید به فکر بیماری های سیستمیک بود.

بیشتر در خانم هایی که ناخن بلند دارند دیده میشود

 

علت اونیکولیز Onycholysis

1- تروما

2- ناخن های بلند

3- پسوریازس

4- تماس با مواد شیمیایی

5- فتوتوکسیک خصوصا با مصرف تتراسکلین ها

6- لیکن پلان

7- خیس خوردگی

8- عفونت های ناخن

9- هیپوتیروئیدی

10- حساسیت های تماسی (ناخن های مصنوعی ، سخت کننده های ناخن)

11- عفونت کاندیدا یا پسودومونا

در موارد عفونت با کاندیدا رنگ ناخن زرد رنگ است.

در مورد عفونت با پسودومونا رنگ ناحیه تقریبا سبز رنگ است.

 

درمان اونیکولیز Onycholysis

 

1- بیماران باید از نظر بیماری های تیروئیدی بررسی شوند.

2- بریدن قسمت جدا شده ناخن

             (سبب خشک شدن ضایعه ، کاهش احتمال عفونت ، کاهش خیس ماندن)

3- پرهیز از مواد تحریک کننده تماسی

4- در موارد مقاوم از فلوکونازول خوراکی استفاده میشود.

             پس از رشد ناخن به مدت یک دوره کوتاه درمان با فلوکونازول

             (150 میلی گرم در روز به مدت 7 – 5 روز)

 

 

ناخن های قاشقی Spoon nails, Koilonychia

1- صفحه ناخن نازک و میشود.

2- حالت محدب آن از بین میرود.

3- ناخن به شکل مقعر در می آید.

علت

دراثر هپوکسی مزمن

           مثل آنمی فقر آهن یا سندروم Plummer – Vinson

           (دیسفاژی + گلوسیت + ناخن قاشقی)

سندروم رینود

 

علل ناخن های قاشقی

1- هموکروماتوز (در50 % بیماران)ترومای فیزیکی

2- ترومای شیمیایی

3- پلی سیتمی

4- بیماری عروقی کرونر

5- سیفلیس

6- پسوریازیس

7- لیکن پلان

8- اسکلرودرمی

9- آکرومگالی

 

اکثرا با رفع و درمان بیماری از بین میرود.

 

 

انگشتان چماقی Clubbing finger

 

Lovibond’s angle

زاویه بین سطح ناخن و امتداد بند آخر انگشتان

مساوی یا کمتر از 160 درجه است.

 

اگر به دلیل این زاویه از 180 درجه بیشتر شود به آن انگشتان چماقی میگویند. (Hippocratic fingers)

 

علت انگشتان چماقی Clubbing finger

افزایش بافت فیبرو واسکولار بین ماتریکس ناخن و بند آخر انگشتان است.

 

چماقی شدن ممکن است

       1- بصورت اولیه ایدیوپاتیک یا ارثی باشد

       2- یا به بصورت ثانویه یا اکتسابی یک بیماری خاص باشد.

 

 

فرم ثانویه یا اکتسابی

       معمولا قرینه و دو طرفه است

       به دنبال بیماری سیانوتیک قلبی یا ریوی بوجود می آید.

       به دنبال بیماری های کبدی مثل سیروز کبدی

       به دنبال بیماری های روده ای مثل کولیت اولسراتیو ایجاد میشود.

اگر فقط یک انگشت گرفتار باشد در این حالت

     یک اختلال عروقی موضعی مثل آنوریسم یا شنت وریدی شریان ها وجود دارد.

 

هیپرتروفی ناخن

ضخیم شدن صفحه ناخن

علت

پوشیدن کفش های تنگ (فشار آوردن به ناخن) ترومای مزمن

 

درمان

ساییدن ناخن با سنباده یا سوهان نازک ، برداشتن ناخن

 

 

خطوط بو Beau’s lines

عبارتند از یک نوار عرضی فرورفته یا برآمده در صفحه ناخن

 

علت

   1- به دنبال هر نوع استرس

   2- تب بالا

   3- شوک قلبی عروقی

   4- انفارکتوس میوکارد

   5- آمبولی ریوی

   6- شیمی درمانی

   7- مخملک بوجود می آید.

معمولا پس از استرس روند تشکیل ناخن مختل میشود و هفته ها بعد در قاعده ماهک ظاهر شده و کم کم به طرف دیستال رفته و در مدت 4 – 3 ماه به انتهای دیستال رسیده برطرف میشود.

 

 

ناخن فرو رونده (Ingrowing Nail)  IN

تشدید انحنا در قسمت های کناری ناخن باعث میشود رشد ناخن از طرف کناره ها به داخل پوست نفوذ کند که به آن ناخن فرورونده (Onychocryptosis) گفته میشود.

 

معمولا در ناخن شصت پا بروز میکند.

   ( ولی در همه ناخن ها ممکن است دیده شود حتی دست ها)

 

علت ناخن فرو رونده (Ingrowing Nail)  IN

1- تروما (کفش تنگ و نامناسب) مهمترین عامل

           که در اثر فشار جانبی ناشی از کفش به وجود می آید

2- دیابت

3- فشار خون مداوم خارجی

4- رطوبت بالا (هیپرهیدروزیس)

5- چاقی

6- اختلال اسکلتی

7- نئوپلاسم های زیر ناخن

 

درمان ناخن فرو رونده

1- پرهیز از پوشیدن کفش های تنگ

2- کوتاه کردن ناخن بصورت خطی و نه هلالی

3- کنترل درد

 

4- تجویز آنتی بیوتیک خوراکی در صورت وجود عفونت

       (درد، ورم، اریتم، ترشحات چرکی)

 

5- قرار دادن انگشت در داخل آب گرم حاوی بتادین

       به مدت 15 – 10 دقیقه (دو تا سه بار در روز)

 

6- گذاشتن یک تکه گاز کوچک آغشته به بتادین در زیر ناحیه دیستال لبه کناری    

       ناخن مبتلا (طی 3 – 1 هفته رشد ناخن به حالت طبیعی برمیگردد.)

       به بیمار آموزش داده میشود که هر روز آنرا تعویض نماید.

 

در صورت عدم بهبودی قسمتی از ناحیه خارجی ناخن فرد مبتلا برداشته میشود.

اگر ناخن قبلا به عفونت باکتریال مبتلا شده باشد بهترین روش برداشتن قسمت کناری ناخن همراه با برداشتن ماتریکس مربوطه است.

 

التهاب مزمن ناخن Choronic Paronychia

 

علت     عفونت ، مواد شیمیایی و حساسیت ، پسوریازیس

عفونت شایعترین نوع آن است

شایعترین علت کاندیدا می باشد.

معمولا در نوع کاندیدای یک انگشت گرفتار است

از بین رفتن کوتیکول ، تورم ، ورم ، درد و اریتم

بیشتر در

             بانوان

             ظرف شوی ها

             جراحان و دندان پزشکان دیده میشود

 

درمان اتهاب مزمن ناخن

 

1- خشک نگه داشتن انگشتان

2- پرهیز از تماس مکرر با آب و صابون

3- استفاده از دستکش با پوشش داخلی نخی هنگام شست و شو

4- در موارد خفیف استفاده از محلول های ضد قارچ موضعی

     مثل محلول 1% کلوتری مازول و چهار بار در روزش

5- در موارد شدید تر استفاده از محلول 4 – 3% تیمول در الکل خالص یا کلروفرم یا ایزوپروپیل الکل 3 – 2

     بار در روز

6- در صورت وجود عفونت باکتریال استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک

7- در موارد مقاوم فلوکنارول 150 میلی گرم در روز به مدت 2 - 1 هفته

 

 

کچلی ناخن یا عفونت های قارچی صفحه ناخن

Tineaunguium or Onychomycosis  

 

 

در اثر درماتوفیت ها ، مخمر ها یا سایر قارچ ها ایجاد میشود.

90 – 80 % موارد توسط درماتوفیت ها ایجاد میشود.

ناخن های پا بیشتر از ناخن های دست گرفتار میشوند.

در ابتدا با تغییر رنگ قسمت های کناری ناخن شروع میشود. با پیشرفت بیماری صفحه و بستر ناخن ضخیم میشود.

در مراحل پیشرفته باعث اونیکولیز و یا افتادن ناخن میشود.

مهمترین علت هیپرکراتوز زیر ناخن است.

تشخیص بالینی است – چون درمان طولانی میباشد و بهتر است.

آزمایش مستقیم و کشت از صفحه ناخن انجام میشود و در موارد مشکوک بیوبسی شود.

 

هماتوم زیر ناخن Subungual Hematoma

تروما به صفحه ناخن باعث خونریزی و درد میشود و خونریزی باعث جدا شدن ناخن شده و درد بیشتر میشود.